واقع درکیلومتر 15 جاده بهشهر به نکا روستاي رستم كلا
قدمت : حدود 5 هزار سال هم عصر دوران اهن
آخرين كشفيات و گزارشات باستان شناسان
ساري- باستان‌شناسان در جستجوي علل نابودي شهر 5 هزار ساله «گوهرتپه» در استان مازندران شواهدي را بدست آوردند که نشان مي‌دهد اين شهر باستاني به تدريج از بين رفته است।
باستان‌شناسان با کشف اسکلتي 4 هزارساله در محوطه باستاني گوهرتپه که روي بقاياي حصار شهر تدفين شده بود، دريافتند که گوهرتپه به عنوان نخستين شهر دوره برنز حوزه جنوب و جنوب شرقي مازندران به تدريج از بين رفته است।
علي ماهفروزي، سرپرست هيات کاوش گوهرتپه دراين‌باره به «ميراث خبر»، گفت: «نخستين فصل از پژوهش‌هاي پروژه مطالعاتي از غار تا شهر را با طرح چند پرسش مهم آغاز کرديم که ازجمله اين پرسش‌ها آن بود که گوهرتپه به عنوان يکي از نخستين شهرهاي منطقه در چه دوره زماني و چگونه اضمحلال يافت.»
وي ادامه داد: «بر همين اساس و از آنجايي که گمان مي‌رفت شهر بزرگي همچون گوهرتپه که با مناطق اطراف خود در ارتباط و برهم کنش بوده است، بايد حصار داشته باشد. به همين علت بخشي از فعاليت‌هاي کاوش باستانشناسي را به کشف اين موضوع اختصاص داديم و موفق به کشف شواهد حصار شهر شديم، اما نکته جالب آن بود که در بخشي از اين حصار با يک اسکلت چهار هزار ساله مواجه شديم.»
به گفته وي «تدفين اين اسکلت نشان مي‌دهد که در چهار هزار سال قبل حصار شهر از رونق افتاده بوده اما زندگي همچنان در گوهرتپه ادامه داشته است.»
باستان‌شناسان هم معتقدند شهر گوهرتپه در حدود اواخر هزاره دوم پيش از ميلاد به طور کامل متروک شده، اما انجام تدفين متعلق به اواسط دوره برنز روي حصار شهر خبر از مرگ تدريجي اين شهر 5 هزار ساله مي‌دهد.
سرپرست هيات كاوش گوهر تپه دراين‌باره گفت: «پديده‌هاي طبيعي همچون بيماري، سيل، زلزله و تغيير شرايط آب و هوا در دوران باستان باعث متروک شدن شهرها مي‌شده است، البته نمي‌توان گفت که گوهرتپه کاملا از اين امر مستثنا بوده است اما مرگ اين شهر باستاني به طور تدريجي آغاز شده و به مرور زمان از بين رفته.»
ماهفروزي درباره مطالعات اخير انجام گرفته در گوهرتپه، گفت: «نخستين فصل مطالعات باستانشناسي پروژه‌اي با موضوع از غار تا شهر بود كه توسط هيات‌هاي ايراني و آلماني و با همکاري باستان‌شناسان و متخصصان علوم ميان رشته‌اي از دانشگاه لهستان انجام شد. اين پروژه به بررسي چگوني خروج انسان از غار و شکل گيري نخستين شهرها در استان مازندران پرداخت.
سرپرست هيات كاوش باستان شناسي گوهر تپه در ادامه تأكيد كرد كه روند توالي فرهنگي استقرارهاي مازندران از دوره غارنشيني تا اضمحلال نخستين شهرهاي باستاني در حوزه جنوب و جنوب شرق درياي مازندران (کاسپين) از مهمترين اهداف اين پروژه بوده است و بر همين اساس حدود 15 هزار سال تغيير و تحولات منطقه مورد بررسي قرار گرفت.
ماهفروزي گفت: «با طرح پرسش‌هايي درباره چگونگي اضمحلال اين جوامع اوليه، کاوش در چهار بخش و روي چهار پشته محوطه باستاني گوهرتپه آغاز شد که حصار شهر يکي از آن بخش‌ها بود.»
وي در توضيح سه بخش ديگر کاوش، گفت: «ايجاد يک ديواره لايه نگاري به منظور رسيدن به تاريخ‌گذاري دقيق در منطقه جنوب و جنوب شرقي درياي مازندران از جمله کارهايي بود که انجام شد. اين لايه‌نگاري با دقت بالايي انجام گرفت و اطلاعات تاريخ گذاري آن مي‌تواند به عنوان يک شاخص در منطقه محسوب شود.»
شهر باستاني گوهر تپه قبل از بيرون امدن از زير خاك
قسمتي از شهر 5 هزار ساله گوهر تپه پس از بيرون كشيدن از زير خاك
به گفته ماهفروزي «پيش از اين تورنگ تپه، شاه تپه و يارين تپه مورد لايه نگاري قرار گرفته بود که امروز ديگر اطلاعات آنها براي باستان‌شناسان کارايي سابق را ندارد و براي بالا بردن دقت تاريخ گذاري در منطقه و ايجاد يک شاخص صحيح، گوهرتپه مورد لايه‌نگاري قرار گرفت.
هيات باستانشناسي هنوز ديواره لايه‌نگاري را تا خاک بکر نرسانده‌اند، اما در همين مقطع نمونه‌هاي استخواني و آزمايشگاهي را براي بررسي و مطالعه تاريخ يابي به خارج از کشور منتقل مي‌کنند.
ماهفروزي درباره بخش سوم مطالعات گوهرتپه هم گفت: «گوهرتپه پس از اضمحلال در دوره عصر آهن دو و سه به صورت گورستان مورد استفاده بوده است و هميشه اين سؤال مطرح بوده که در وقفه تاريخي اواخر هزاره دوم پيش از ميلاد تا هزاره اول چه اتفاقي در اين شهر تاريخي رخ داده است.»
وي ادامه داد: «در اين مطالعات و کاوش‌هاي باستانشناسي با نهشته‌اي باستاني به بلندي حدود سه متر مواجه شديم که مي‌توانست بسياري از پرسش‌هاي باستانشناسي ما را پاسخ دهد.»
ماهفروزي افزود: «کاوش در اين لايه‌ها نشان داد که شهر باستاني گوهرتپه تنها به عنوان يک گورستان در دوره عصر آهن مورد استفاده نبوده است و اين محوطه باستاني لايه‌هاي معماري عصر آهن دو و سه را هم در خود جا داده است.»
وي در ادامه گفت: «ما تا امروز در گوهرتپه عصر آهن يک را نداشتيم و اين دوره همچون يک علامت سؤال باقي مانده بود، اما در اين کاوش‌ها به نظر مي‌رسد که با لايه‌هايي برخورد کرديم که نشاني از اين دوره در آن ديده مي‌شود. حدس مي‌زنيم که پس از اضمحلال تمدن دوره برنز گوهرتپه، ابتدا با افرادي مواجه هستيم که به صورت کوچ‌رو نيمه دائم در منطقه زندگي مي‌کردند و پس از آن برخي از اين اقوام در گوهرتپه ساکن شدند.»
از ديگر برنامه‌هاي پژوهشي اين فصل کاوش بررسي لايه‌هاي معماري دوره برنز گوهرتپه بود. ماهفروزي دراين‌باره گفت: «متأسفانه استفاده گورستاني از اين محل باعث شده که چاله‌هاي كنده شده در سه هزار سال قبل باعث تخريب لايه‌هاي معماري شوند. به همين علت لايه‌هاي سالم معماري در اين فصل کاوش کمتر ديده شد و اميدواريم در فصول آينده بتوانيم در اين مورد هم يافته‌هايي داشته باشيم.»
سرپرستي هيات آلماني پروژه «از غار تا شهر» بر عهده «کريستين پيلر» است.
به گفته وي، اين پروژه به صورت صد در صد توسط پژوهشگران ايراني نوشته شده است، اما در اجرا دانشگاه مونيخ آلمان و همچنين متخصصان علوم ميان رشته‌اي دانشگاه لهستان با ايراني‌ها همكاري مي‌كنند.
اين پروژه قرار است به ساختارهاي باستانشناسي حاشيه درياي مازندران هم کمک کند. به همين دليل براي تکميل مطالعات حوزه جنوب و جنوب درياي مازندران در ايران، يک لايه نگاري در کشورهاي ازبکستان و ترکمنستان به انجام مي‌رسد و در صورت لزوم اين قبيل مطالعات در کشور تاجيکستان هم دنبال مي‌شود.
محوطه باستاني گوهرتپه، تاکنون مهمترين محوطه شناسايي شده در حاشيه درياي مازندران است که شواهدي از آغاز شهرنشيني در آن يافت شده است.
اين شواهد حاکي از آن است که انسان ساکن در منطقه پس از خروج از غار به دشت آمده و پس از پيمودن دوره روستانشيني در محوطه‌هاي طوق تپه، عباسي و ياقوت تپه، در دوره برنز، در گوهرتپه ساکن شده است.
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
